Παχυσαρκία: Νόσοι που οδηγούν σε αυτήν – Αίτια, διάγνωση και κίνδυνοι

Η παχυσαρκία είναι η αύξηση του λιπώδους ιστού με συνοδή αύξηση του σωματικού βάρους (>20%) και συχνά συνοδεύεται από σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Για τη διάγνωση της παχυσαρκίας στην κλινική πράξη χρησιμοποιούνται δείκτες όπως ο ΔΜΣ και η περιφέρεια μέσης χωρίς να δηλώνεται έτσι η αυξημένη παρουσία σπλαχνικού λίπους.

Στην περίπτωση αυτή η χρήση λιπομετρητών (μέσω BIA και DEXA) βοηθούν στον ακριβέστερο προσδιορισμό της κατανομής του σωματικού λίπους. Πέρα από την κλασσική μορφή παχυσαρκίας που συνδέεται αποκλειστικά από την αυξημένη πρόσληψη τροφής υπάρχουν και νόσοι που φαίνεται να έχουν σημαντικό ρόλο.

Θυρεοειδική δυσλειτουργία και σωματικό βάρος

Ο θυρεοειδής αδένας είναι το όργανο που κατηγορείται πιο πολύ απ’ όλα για την αύξηση του σωματικού βάρους, με τη σχέση όμως ανάμεσα στη θυρεοειδική λειτουργία και το βάρος να είναι πολύπλοκη. Σε ευθυρεοειδικούς ασθενείς, μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες έδειξαν ότι τα επίπεδα της TSH σχετίζονται θετικά µε το βάρος και το ΔΜΣ, δηλαδή με την αύξηση του σωματικού βάρους αυξάνεται και η TSH. Σε ασθενείς που είναι παχύσαρκοι υπάρχει διαταραχή στη δράση της λεπτίνης η οποία με τη σειρά της επηρεάζει τα επίπεδα της TSH και T3.

Στο βαρύ υποθυρεοειδισμό υπάρχει μικρή αύξηση του σωματικού βάρους κυρίως από κατακράτηση υγρών παρά από αύξηση του λίπους. Η θεραπεία του υποθυρεοειδισµού µε θυροξίνη οδηγεί σε μικρή μείωση του βάρους κυρίως λόγω της απώλειας υγρών.

Σύνδρομο Cushing

Το Cushing αποτελεί μια σπάνια νόσο που προκύπτει από την έκθεση του σώματός σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης για πολύ καιρό. Η άνοδος της κορτιζόλης στο αίμα, σε υψηλά επίπεδα για πολύ καιρό, προκύπτει είτε γιατί χορηγείται εξωγενώς, είτε γιατί παθολογικώς παράγεται σε μεγάλες ποσότητες από τον οργανισμό. Αποτελεί μια σπάνια νόσο με τον επιπολασμό να είναι 1 ασθενής ανά 100.000. Είναι ασθενείς με χαρακτηριστικό φαινότυπο αν και πολλές φορές υπάρχει καθυστέρηση στη διάγνωση.

Ο φαινότυπος του συνδρόμου συνδέεται άμεσα με την παχυσαρκία καθώς εμφανίζεται κοιλιακού τύπου παχυσαρκία με την ειδοποιό διαφορά ότι οι ασθενείς δεν εμφανίζουν παχύσαρκα άκρα εξαιτίας του αυξημένου καταβολισμού και την απώλεια μυϊκής μάζας.

Σύνδροµο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)

Το PCOS είναι ένα σχετικά κοινό σύνδρομο στις μεσογειακές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας (10-18%). Αποτελεί μια ετερογενής διαταραχή και καθορίζεται από την ανδρογοναιμία (κλινικά ή βιοχημικά), χρόνια αμμηνόρροια ή / και την παρουσία κύστεων στις ωοθήκες. Όσο αφορά την παχυσαρκία φαίνεται να επηρεάζει το 50% των ασθενών και οφείλεται στην αντίσταση της ινσουλίνης καθώς και την υπερινσουλιναιμία. Συγκεκριμένα στην περίπτωση αυτή εμφανίζεται αύξηση του σπλαχνικού λίπους που οδηγεί με τη σειρά της σε παθολογική καμπύλη γλυκόζης, σε δυσλιπιδαιμία και αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε ελάττωση της ποιότητα ζωής, αύξηση του στρες καθώς επίσης και των περιπτώσεων κατάθλιψης.

Τέλος υπάρχουν και κάποια σπάνια γενετικά σύνδρομα τα οποία σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ένα από αυτά είναι το σύνδρομο Lawrence-Moon-Biedl το οποίο κληρονομείται µε τον αυτόσωµο υπολειπόμενο τρόπο και χαρακτηρίζεται από υπογοναδοτροφικό υπογοναδισµό, παχυσαρκία, πνευµατική καθυστέρηση καθώς και ανατομικές διαταραχές στα άκρα. Δεύτερον ένα εξίσου σπάνιο νόσημα είναι το σύνδρομο Prader-Willi, οφείλεται σε γενετική διαταραχή στο χρωμόσωμα 15, το οποίο χαρακτηρίζεται από υπερφαγία και παχυσαρκία, υπογοναδοτροφικό υπογοναδισµό, πνευματική καθυστέρηση και αυξημένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη.